In de slaap (Psalm 127)

(psalm 127:1-2)

Er zijn in deze wereld veel harde werkers. Er wordt heel wat af geploeterd en gezwoegd. Naast ons dagelijks werk waar we ons geld mee verdienen ligt er het nodige werk in en rond het huis en de tuin.Kunnen we druk zijn met ons gezin en een studie. Er is vrijwilligerswerk en zelfs onze echte vrije tijd proberen we vaak efficiënt en zinvol te besteden.De hele dag door ontvangen we berichtjes, appjes die ook weer van alles van ons vragen.Vaak zijn we van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat behoorlijk in beslag genomen door van alles en nog wat dat we zouden kunnen samen vatten met het beeld van het bouwen van het huis van ons leven. En dan is daar de dichter van psalm 127 die bij al dat bezig zijn, dat bouwen en zwoegen een kanttekening plaatst, die ons een ongemakkelijk gevoel kan geven. Hij zegt: als de HEER het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de bouwers; als de HEER de stad niet bewaakt, vergeefs doet de wachter zijn ronde. Vergeefs is het dat je vroeg opstaat, je laat te ruste legt, je aftobt voor wat brood.

Al dat rusteloze geploeter en gezwoeg van ons mensen waar we zo’n beetje ons hele leven druk mee zijn. Het is zinloos, het verwaait in de wind, het is vergeefse moeite als het niet wordt geleid en gedragen en gezegend door God. We kunnen ons nog zo inspannen en op het eerste gezicht succesvol zijn als we dat doen op onze eigen kracht en onze eigen manier. Dan wordt het gewogen, gewogen en te licht bevonden. Dan heeft het geen blijvende waarde, draagt het geen vrucht. Dan komen die dingen niet op Gods fruitschaal te liggen. En blijft er helemaal niets van over.

En dat zegt deze psalmdichter niet eens tegen mensen die nergens aan doen. Nee, het zijn woorden gericht aan gelovigen, aan de gemeente van God. Het is voor ú(!) tevergeefs staat er eigenlijk. Deze woorden worden toegeschreven aan koning Salomo. Die specifiek bezig was met de bouw van een tempel voor God. Daar heeft hij maar liefst zeven jaar aan gebouwd. Zeven jaar wordt alles uit de kast gehaald.De meest begaafde bouwmeesters en begenadigde kunstenaars.Goud- en zilversmeden en alleen de meest verfijnde materialen.Ze resulteren in een schitterende tempel met uitstraling. Maar Salomo realiseert zich: hoe fraai en indrukwekkend het ook is. Als de Heer er zijn intrek niet in neemt.Als de Heer deze plek niet bewoont, bezield, vult.Dan is het niet meer dan een mooie maar lege ruimte. Of zoals Paulus dat noemt in 1 Korintiërs 13: een dreunende gong, een schelle cimbaal.

En zo is dat nog altijd in wat we doen voor God. Het is zonder waarde en tevergeefs, als je dat op eigen kracht doet. Ons bezig zijn binnen de gemeente. Vergaderingen, bezoekwerk, onze kerkdiensten en onze kringen. Ons gebed en onze zang. De dingen die we doen in ons eigen geloofsleven. Ze kunnen op een manier gebeuren die voor God waardeloos is.

Ja het is een verontrustende gedachte. Dat ik een leven lang ontzettend druk kan zijn.In mijn werk, mijn gezin, de gemeente. En dat het allemaal voor niks is geweest. Vergeefse moeite. Omdat ik het heb gedaan als een doe-het-zelver.Ik denk dat allemaal zelf wel te kunnen. Op eigen houtje en op eigen kracht. In het stadswapen van de Schotse stad Edinburg staat de volgende wapenspreuk geschreven: Nisi Dominus Frustra. Zonder God tevergeefs. Nisi Dominus frustra, je hoort er het woord frustrerend in. Zonder God is het leeg, hol, ijdel en frustrerend. Het frustrerende zit hem er mede in dat als je het alleen van jezelf moet hebben dat je je dan teveel in kunt vast bijten. Teveel er je identiteit aan ontleend. En iets krampachtigs en verbetens kunt krijgen. En snel gefrustreerd of verbitterd kunt raken als het niet loopt zoals je jezelf dan had voorgesteld. En als het je wel lukt, dan kun je er ook gemakkelijk zelfingenomen van worden.

Maar daar blijft deze psalm niet in steken. Hij voegt er een zin aan toe die heel bepalend is. Een zin die naast dit vergeefse geploeter een andere manier van leven legt die wel van blijvende waarde is. Wel vruchtbaar. Als de HEER het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de bouwers; als de HEER de stad niet bewaakt, vergeefs doet de wachter zijn ronde. Vergeefs is het dat je vroeg opstaat, je laat te ruste legt, je aftobt voor wat brood. Hij geeft het zijn lieveling in de slaap.

God geeft het. Het zijn maar drie woorden. Maar ze maken een wereld van verschil. Het is het besef dat God het is die het eigenlijke werk doet. Dat ik mag planten en mag water geven.Maar dat de wasdom, de groei een geschenk is. Het feit dat het eigenlijke een gave van God is dat wordt bij de tempelbouw door Salomo ook heel nuchter en praktisch zichtbaar. Want zijn vader David had al aanwijzingen gekregen van God.En die bouwplannen, die geeft David aan zijn zoon Salomo. En Salomo is wijs genoeg en nederig genoeg om zich te realiseren.Die bouwplannen komen uit de hand van God. En die plannen mag en wil hij uitvoeren. De Heer geeft het. We staan altijd op de schouders van onze voorvaderen En mogen verder met wat zij ons hebben overgedragen

In deze psalm lezen we specifiek dat God het zijn lieveling geeft in de slaap. Je komt door heel de Bijbel eigenlijk best veel verhalen tegen waarin het beslissende, het eigenlijke zich voltrekt in de slaap.De mens loopt met al zijn goede bedoelingen God vaak voor de voeten.Maar als de mens een stapje terug doet en rust, ontstaat er ruimte voor God om zíjn werk te doen. God ziet Adams eenzaamheid en verlangen.En terwijl hij slaapt zorgt God er voor dat zijn verlangen wordt ingevuld. Adam ontvang zijn vrouw terwijl hij slaapt. God geeft het zijn lieveling in de slaap.

Als Jakob slaapt gaat de hemel even open voor hem en de volgende morgen kan hij weer verder met nieuwe moed. God geeft het zijn lieveling in de slaap.Als het volk Israël midden in de woestijn slaapt, regent het buiten het tentenkamp brood uit de hemel.God geeft het zijn lieveling in de slaap

Als Maria zwanger is en Jozef er in stilte van door wil gaan ontvangt hij terwijl hij slaapt duidelijkheid. Duidelijkheid over zijn vrouw én duidelijkheid over het kind dat het Jezus zal heten en redder van de wereld zou zijn. God geeft het zijn lieveling in de slaap.

Je kunt deze zin uit psalm 127 ook net wat anders lezen. Want om precies te zijn staat er niet: Hij geeft het zijn lieveling ín de slaap.. Heel letterlijk en precies staat hier: hij geeft zijn lieveling slaap. Het besef dat het eigenlijke, het beslissende van God komt kan een heel bevrijdende werking hebben. Het kan de ban breken. En uit mijn leven de kramp, de stress, de jacht halen. En in plaats daarvan kan er iets van ontspanning zijn. Rust, overgave en bescheidenheid. Je kunt jezelf weer wat rust gunnen en op tijd gaan slapen. Je kunt met een gerust hart op adem komen op de rustdag. Want je weet, het eigenlijke, het wezenlijke dat is een gave van God. Dat komt van Hem. Zoals die boer in de gelijkenis die Jezus vertelt. Hij heeft geploegd en gezaaid en dan duikt hij zijn bed in. En terwijl hij slaapt, begint het gezaaide te groeien. Automatisch, als van zelf, en zonder dat hij weet hoe dat nu precies gebeurt.

Het is opvallend dat als er in de bijbel wordt gesproken over het werken aan de gemeente, het bezig zijn in Gods koninkrijk en over het bezig zijn met de ontwikkeling van je eigen geloof dat er dan zowel het beeld van de bouwvakker als van de boer wordt gebruikt. Jezus heeft het over bouwen op de rots en het bouwen van een toren.Hij noemt Simon de rots waarop hij zijn gemeente zal bouwen. Maar op andere momenten gebruikt hij juist beelden van ploegen, zaaien, oogsten, snoeien, vrucht dragen. En ook in de apostolische brieven komen we de bouwvakker en boer samen tegen. Soms zelfs in één en dezelfde zin: Gods akker, Gods bouwwerk zijn jullie zegt Paulus in 1 Korintiërs 3.Die beelden hebben elkaar kennelijk nodig en vullen elkaar aan.In het beeld van bouwen klinkt wat meer de rol van de mensen door.En het beeld van de groei onderstreept dan misschien wat meer het belang van Gods werk, Gods zegen in alle dingen. Het is vaak een hele kunst om zowel het één als het ander echt te blijven zien en wegen.

De Heer geeft het zijn lieveling in de slaap. Salomo had twee namen gekregen. Zijn eerste naam Salomo betekent zoon van de vrede.En die naam staat vooral voor het werk dat hij mag doen voor de Heer. Geen oorlogen voeren maar vrede stichten en een huis bouwen waar de Heer zijn vrede geven wil. Maar hij had ook die andere naam gekregen: Jedid-ja. Dat betekent: lieveling van de Heer. Die naam had niet te maken met zijn werk voor de Heer.Jedidja gaat veel meer om de Heer van het werk. Salomo is wat meer de buitenkant, wat mensen er van zien. Jedidja is de binnenkant, de binnenkamer, het hart. En als Jedidja had deze man ervaren dat God het in de slaap geeft. God had hem gevraagd wat hij nodig had voor zijn koningschap.En hij had om wijsheid gevraagd en die ook volop gekregen. De Jedidja, de binnenkant was het eigenlijke geheim van zijn leven.

Tragisch is het dat in het latere deel van zijn leven de Jedidja minder en minder ruimte krijgt en Salomo toch weer zijn eigen koers gaat varen. Hij maakt een reeks ongelukkige keuzes. Veel gedoe met vrouwen en invloeden van vreemde goden en die keuzes van Salomo, dat bezig zijn uit en voor zichzelf dat werkt pijnlijk door ook voor latere generaties pijnlijk en leidt tot een splitsing van het land in een tweestammenrijk en een tienstammenrijk. Salomo zal nog vaak hebben terug gedacht aan deze woorden: Als de HEER het huis niet bouwt, vergeefs zwoegen de bouwers; als de HEER de stad niet bewaakt, vergeefs doet de wachter zijn ronde. Als Jedidja niet de ruimte krijgt, doet Salomo alles voor niks.

Vanuit deze avondmaalszondag pakken we ons leven weer op. Neem deze vraag eens met je mee. Wie gaan we de komende periode vooral bezig zien in je leven. Wordt het vooral de Salomo in ons, druk bezig om zich te laten zien Of krijgt de Jedidja meer de ruimte en de leiding in je bestaan. Als je voor dat tweede spoor gaat en je steeds meer laat wortelen en grondvesten in de liefde die er is in Gods hart dan kon het wel eens een heel vruchtbare periode gaan worden in je leven.Waarin je echt het verschil mag maken voor de ander en voor God. Dan kunnen we veel voor elkaar en voor God betekenen.

Zonder God is alles tevergeefs en frustrerend. Zonder mij kun je eigenlijk niets doen zegt Jezus. Maar met God mogen we zegen verwachten en groei en vrucht. Daarom beste vrienden, wees standvastig en onwankelbaar en zet u altijd volledig in voor het werk van de Heer, want door de Heer zijn uw inspanningen echt nooit tevergeefs.